Historia euro przed euro. Wspólną walutę chciano wprowadzić już w XIX wieku

Euro zostało wprowadzone 1 stycznia 1999 roku, zaledwie 25 lat temu. Jego historia jest jednak o wiele dłuższa. Pierwsze pomysły ogólnoeuropejskiej unii walutowej pojawiały się już wiele lat temu. Jak wyglądały prapoczątki euro?

XIX wiek

Koncepcja utworzenia wspólnej europejskiej waluty ewoluowała i zmieniała się na przestrzeni wielu lat. Gasparo Scaruffi, włoski ekonomista, już w XVI w. proponował stworzenie jednej, uniwersalnej waluty dla całej Europy. Bardziej rozbudowane koncepcje zaczęły pojawiać się jednak dopiero w XIX wieku, a konkretnie w 1867 roku, w trakcie Międzynarodowej Konferencji Monetarnej w Paryżu.

Felix Esquirou de Parieu, francuski ekonomista i polityk, zaproponował wtedy powołanie ogólnoeuropejskiej unii walutowej, na wzór Łacińskiej Unii Monetarnej, ale opartej na walucie “Europa”, która byłaby objęta standardem złota, a jej kurs wymiany byłby niezmienny w stosunku do pozostałych walut europejskich. Wartość nowej waluty byłaby podobna do funta i pięć razy mniejsza niż dolar. Pomysł de Parieu nie znalazł poparcia i plan nie doszedł do skutku, potwierdzając jednak to, że był wizjonerem – już w 1870 roku mówił o utworzeniu Unii Europejskiej zarządzanej przez Komisję Europejską nominowaną przez państwa członkowskie i Parlament Europejski.

Felix Esquirou de Parieu

W pewnym stopniu przodkiem euro była więc Łacińska Unia Monetarna, będąca również pomysłem, na który duży wpływ miał de Parieu. Powstała ona w 1865 roku w Paryżu na mocy porozumienia podpisanego pomiędzy Francją, Belgią, Luksemburgiem, Włochami i Szwajcarią. Z czasem przystąpiło do niej 15 innych państw. Unia opierała się na zasadzie bimetalizmu – waluta była oparta o wartość złota i srebra. Wszystkie państwa zachowywały swoje narodowe waluty, pozostawiając w obiegu jedynie srebrne monety, które miały identyczną masę i zawartość kruszcu jak frank. Dzięki temu mogły być one wymieniane w stosunku 1:1, pozwalając na wykorzystywanie ich we wszystkich państwach unii. Projekt ten upadł w wyniku serii kryzysów związanych z fałszowaniem monet, kończąc ostatecznie swoje istnienie w 1926 roku.

XX-lecie międzywojenne

Koniec I wojny światowej przyniósł popularyzację idei wspólnej europejskiej waluty i samej integracji europejskiej. 

Po raz pierwszy w XX-leciu międzywojennym koncepcję unii walutowej przedstawił Aristide Briand, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1926 roku, podczas wystąpienia przed Ligą Narodów w 1929 roku. Zaproponował wówczas utworzenie unii ekonomicznej pomiędzy państwami Europy, w ramach której funkcjonowałaby także wspólna, europejska waluta. Plan został ponownie przedstawiony francuskiemu rządowi w 1930 roku jako “Memorandum w sprawie organizacji Europejskiej Unii Federalnej”. Plan ten został także przedstawiony oficjalnie Lidze Narodów z inicjatywy francuskiego rządu, ale nie został zrealizowany w wyniku śmierci Gustava Stresemanna, najważniejszego sojusznika Brianda.

Aristide Briand

Pomysł wrócił jednak bardzo szybko, już w 1932 roku. Tym razem doszło do tego z inicjatywy Richarda Coudenhove-Calergiego. Założona przez niego Liga Paneuropejska zaproponowała powołanie Federacji Europejskiej, w ramach której miałby funkcjonować europejski bank centralny oraz europejska waluta. W przeciwieństwie do propozycji Brianda, nikt nie podjął wówczas realnej próby wprowadzenia w życie takiej koncepcji. Idee Coudenhove-Calregiego zostały jednak zastosowane kilkadziesiąt lat później, tworząc podwaliny pod Unię Europejską, spełniającą wiele z jego propozycji- zaczynając od wspólnej waluty, a kończąc na Strefie Schengen.

Richard Coudenhove-Calergi

Propozycje, idee i plany, które pojawiały się na przestrzeni lat, stały się w późniejszych latach inspiracją dla projektu, który trwa już 25 lat – euro. O powstawaniu współczesnej strefy euro pisaliśmy tutaj. Obecne założenia wspólnej waluty czerpią z dawnych propozycji, tworząc strefę euro, jaką znamy dzisiaj.