Watykan jest częścią strefy euro od momentu jej powstania

Artur Nowak-Far

Euro w Watykanie wprowadził do obiegu Jan Paweł II, który był orędownikiem Unii Europejskiej.

Wielu Polaków odbyło pielgrzymkę do Rzymu. Ważnym punktem jej programu było najpewniej spotkanie z papieżem. Być może, jedną z ciekawszych pamiątek z takiej pielgrzymki jest watykańska moneta euro np. z wizerunkiem Św. Jana Pawla II, Benedykta XIV, albo obecnego papieża – Franciszka. Nic w tym dziwnego. Euro w Watykanie wprowadził do obiegu właśnie Papież-Polak, który – jak powszechnie wiadomo – był wielkim orędownikiem pogłębienia współpracy narodów europejskich w ramach Unii Europejskiej.

W Watykanie pieniądz euro jest w obiegu od samego początku jego funkcjonowania w samej Unii Europejskiej. Przyjęcie euro jako waluty w Watykanie bierze się nie tylko z woli wsparcia w ten sposób idei zwiększenia współpracy narodów, ale także z chęci kontynuowania relacji monetarnych z Republiką Włoską. Pierwotnie owe relacje były uregulowane ogólnie w Układach Laterańskich z 1929 r. Od 1991 r. jej dokładniejsze zasady określiła specjalna Konwencja monetarna zawarta przez Stolicę Apostolską z Włochami, co skutkowało tym, że Watykan emitował swoje własne liry, które miały stały parytet 1:1 wobec lira włoskiego.

Jan Paweł II orędownikiem euro

W drugiej połowie lat 90 pojawiła się perspektywa wprowadzenia do obrotu we Włoszech euro jako waluty narodowej. Skłoniło to Stolicę Apostolską do podjęcia starań o zastąpienie lira watykańskiego watykańskim euro. Z punktu widzenia prawa unijnego było to możliwe z uwagi na specjalne postanowienia Deklaracji nr 6 załączonej do Traktatu z Maastricht (zawartego w lutym 1992 r.). Stosowny Traktat, dotyczący watykańskiego euro, został zawarty 29 grudnia 2000 r., tj. na 2 dni przed wprowadzeniem euro do obrotu bezgotówkowego. Traktat miał bardzo szczególną formę – jego stronami był Watykan (reprezentowany przez Stolicę Apostolską) z jednej strony, a z drugiej strony – działająca w imieniu Wspólnoty Europejskiej Republika Włoska, występująca razem z Komisją Europejską i z Europejskim Bankiem Centralnym. W grudniu 2010 r. tenże Traktat został zastąpiony nowym, uściślającym obowiązujące postanowienia.

W myśl wspomnianych porozumień traktatowych, euro stało się walutą (prawnym środkiem płatniczym) w Watykanie. Watykan zaś, uzyskał prawo do emitowania własnych monet euro. Z punktu widzenia prawnego, Watykan zobowiązał się do stosowania na swoim terytorium unijnych aktów prawnych dotyczących wprowadzenia euro do obrotu i obiegu, w tym także zasad odnoszących się do zabezpieczenia rynku przed fałszywymi banknotami i monetami denominowanymi w euro. Zgodnie z postanowieniami traktatu, przedstawiciele Stolicy Apostolskiej, Włoch, Komisji Europejskiej oraz Europejskiego Banku Centralnego wspólnie decydują o wielkości emisji watykańskich monet euro. Watykan zobowiązał się także do informowania Komisji Europejskiej o nowych wzorach monet – ta bowiem ma prawo zwrócić uwagę na ewentualne niezgodności projektów z prawem UE, gdyby zaszła taka okoliczność.

Watykan może bić swoje monety euro

Najlepiej dostrzegalnym skutkiem faktycznego włączenia Watykanu do terytorium, na którym w obiegu znajduje się euro jest to, że w watykańskich instytucjach i sklepach płaci się w euro. Watykańskie monety euro – podobnie jak to będzie z przyszłym polskim euro – mają jedną stronę jednolitą (taką samą w całej strefie euro) a drugą krajową – odzwierciedlają to, co w danym państwie jest istotne dla jego obywateli. I tak spotkamy np. watykańskie monety z dziećmi, które w 1917 r., w Fatimie, doświadczyły objawień, czy dzieła sztuki, które pielgrzymi dobrze znają z pielgrzymek do Watykanu. Co poniekąd oczywiste, najczęściej na watykańskich monetach euro są przedstawiani papieże. Wśród monet przywiezionych z Watykanu może zatem być i taka, która przedstawia Św. Jana Pawła II.

Warto więc z wielu powodów, zacząć przygotowania do wprowadzenia nowej waluty w Polsce i obrać kurs na euro.

Prof. Artur Nowak-Far jest doradcą programowym ds. euro w Fundacji Wolności Gospodarczej, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Tekst ukazał się 22 czerwca 2023 r. na portalu „Wyborcza.pl”.