Historia euro
Historia euro
Już od 1960 roku w Unii Europejskiej dyskutowano o pomyśle utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. Ważnym krokiem w tym kierunku było stworzenie Europejskiego Systemu Walutowego w 1979 roku, w ramach którego utworzono także Mechanizm Kursów Walutowych (ERM), który użyto w celu utrzymania w wąskim przedziale kursów walut państw uczestniczących w mechanizmie. Tym samym ograniczono zmienności kursu walutowego i ustabilizowano waluty europejskie. Wtedy też w ramach operacji i międzyrządowych rozliczeń zaczęto korzystać z Europejskiej Jednostki Walutowej (ECU), czyli bezpośredniej poprzedniczki euro.
Z kolei 10 lat później, w 1989 roku za czasów, gdy Jacques Delors był przewodniczącym Komisji Wspólnot Europejskich, prezesi banków centralnych krajów UE opracowali, tzw. Raport Delorsa, który zawierał wskazówki w kwestii utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. Raport ten przewidywał trójstopniowy okres przygotowawczy do utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej oraz strefy euro w okresie od 1990 do 1999 roku. Głowy państw i szefowie rządów krajów UE zgodzili się na te zalecenia i w 1991 przyjęto Traktat o Unii Europejskiej (TUE), nazywany również Traktatem z Maastricht, który zawierał uregulowania dotyczące utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej.
W czasie posiedzenia Rady Europejskiej w Madrycie w 1995 roku wybrano nazwę przyszłej, wspólnej waluty — euro. Natomiast wygląd znaku euro stworzono na podstawie greckiej litery epsilon, co stanowi odniesienie do pierwszej litery słowa “Europa”. Znak euro zawiera też dwie równoległe linie symbolizujące stabilność.
Ostatecznie waluta euro weszła w życie 1 stycznia 1999 w formie bezgotówkowej stosowanej w celach rachunkowości i płatności elektronicznych, a już 3 lata później w 2002 roku od 1 stycznia, pojawiła się w formie gotówkowej jako banknoty i monety. Zmiana waluty nastąpiła wtedy w 12 krajach. Z państw pozostających wówczas w Unii Europejskiej, nowej waluty nie przyjęły Wielka Brytania, Dania i Szwecja, przy tym jedynie ta ostatnia jest objęta takim obowiązkiem, ponieważ Wielka Brytania nie jest już członkiem UE, a Dania wynegocjowała dla siebie klauzulę opt-out, co uprawnia ją do nieprzyjmowania euro, jednakże permanentnie pozostaje w mechanizmie ERM II. Oznacza to, że choć Duńczycy nie mają w planach przyjmowania euro, to ich polityka monetarna prowadzona jest w oparciu o ścisłą współpracę ze strefą euro, a decyzje Duńskiego Banku Narodowego są zasadniczo zbieżne z tymi, które podejmuje Europejski Bank Centralny.
W późniejszych latach do strefy euro dołączały kolejne państwa, które spełniały kryteria konwergencji pozwalające na przyjęcie unijnej waluty. Do kryteriów tych należy stabilność cen określana w ten sposób, że stopa inflacji może być maksymalnie o 1,5 punktu procentowego wyższa niż poziom inflacji w 3 najstabilniejszych w tym zakresie państw UE. Konieczna jest także długotrwała równowaga finansów publicznych objawiająca się uniknięciem objęcia państwa procedurą nadmiernego deficytu. Ponadto państwo ubiegające się o przyjęcie euro musi przez co najmniej dwa lata uczestniczyć w mechanizmie stabilnego kursu walutowego (ERM II). Kolejne kryteria to stabilne długoterminowe stopy procentowe, które mogą przekraczać tylko o 2 punkty procentowe stopy 3 najstabilniejszych pod tym względem krajów oraz konwergencja prawna rozumiana jako zgodność przepisów prawa krajowego z Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), Statutem Europejskiego Banku Centralnego (EBC) i Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC). Pierwszym państwem po 2002 roku, a jednocześnie pierwszym państwem postkomunistycznym w strukturach strefy euro była Słowenia, która zaczęła używać unijnej waluty w 2007 r. Kolejne państwa, to Cypr i Malta posługujące się euro od 2008 roku. W 2009 euro przyjęła Słowacja, a po niej kraje nadbałtyckie – Estonia w 2011, Łotwa w 2014 i Litwa w 2015. W związku z tym na razie strefę euro tworzy 19 państw, w których waluta euro stanowi prawny środek płatniczy, jednakże w niedalekiej przyszłości strefa euro znów ulegnie rozszerzeniu. Od 1 stycznia 2023 swoją walutę na euro wymieni Chorwacja, a Bułgaria stara się o wejście do strefy euro już w 2024 r.
Polska także ma obowiązek przyjąć unijną walutę, na co zgodę wyraziło społeczeństwo, głosując za wejściem Polski do Unii Europejskiej w referendum akcesyjnym w 2003 r. i akceptując tym samym wynikającą z traktatów konieczność przystąpienia do strefy euro. Jeszcze przed wejściem do UE pojawiały się pomysły, by wspólną walutę wprowadzić metodą jednostronnej euroizacji, jednakże obawiano się reakcji instytucji unijnych. Dyskusje nad tą drogą do euro ustały wraz z 2004 rokiem. Od 2007 r. rząd rozpoczął poważne i sformalizowane starania w zakresie wejścia Polski do strefy euro. Prezes NBP Sławomir Skrzypek powołał 15 maja 2007 r. Biuro do Spraw Integracji ze Strefą Euro działające w ramach NBP i mające za zadanie opracować kompleksowy raport o korzyściach oraz kosztach przyjęcia euro. W październiku 2008 Ministerstwo Finansów wydało tzw. “Mapę Drogową przyjęcia euro przez Polskę”. Dokument ten stanowił harmonogram działań podejmowanych w celu zmiany waluty i przewidywał zakończenie procesu 1 stycznia 2012 roku. Ponadto 28 listopada 2008 r. Prezes Rady Ministrów powołał Ludwika Koteckiego na stanowisko pełnomocnika rządu ds. koordynacji przygotowań do wprowadzenia wspólnej waluty. Prace nad wejściem do strefy euro zostały zahamowane przez światowy kryzys finansowy, który doświadczył także kraje posługujące się euro. Nastąpił gwałtowny spadek zaufania opinii publicznej do wspólnej waluty, a rząd wycofał się z planów przystąpienia do eurolandu do początku 2012 r. W lutym 2012 Ludwik Kotecki został odwołany ze stanowiska pełnomocnika ds. euro. W 2015 r. nowy rząd do euro odnosił się bardzo niechętnie, a w 2017 doszło nawet do likwidacji Biura do Spraw Integracji ze Strefą Euro. Niezależnie od nastawienia władz, obowiązek przyjęcia wspólnej waluty pozostaje dalej aktualny
Źródła:
Historia i powody wprowadzenia euro (europa.eu)
ECU, Encyklopedia PWN: źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy