Wprowadzenie euro sprawi, że nasi przedstawiciele będą uczestniczyć we wszystkich najważniejszych gremiach decyzyjnych w UE.

Fakt

Na poziomie politycznym, przyjęcie euro oznacza udział w „Europie pierwszej prędkości”. Podczas gdy populistyczne narracje mówią o odzyskiwaniu przez Polskę suwerenności, tak zwana „Unia wielu prędkości” systematycznie staje się faktem. Koncepcja przez lata traktowana jako tabu w stosunkach europejskich, dziś znalazła już odzwierciedlenie w wielu oficjalnych dokumentach.

Najważniejszym był tzw. Raport Pięciu Prezydentów na temat dokończenia budowy Unii Gospodarczej i Walutowej (UGiW). Kompleksowo podchodzi on do problemu reform strefy euro w czterech kluczowych obszarach: unii gospodarczej, finansowej, fiskalnej oraz politycznej. Jako datę̨ graniczną tych reform, podzielonych na etapy, wyznaczono 2025 rok. W raporcie podkreślono, że sukces tak pojętych reform UGiW wymaga silniejszej koordynacji wspólnych decyzji i współdzielenia suwerenności, w tym w obszarze budżetów narodowych i krajowych polityk gospodarczych. Wspomina się również̇ o budżecie strefy euro oraz zwiększonej roli Parlamentu Europejskiego w tym obszarze.  W 2017 roku ta koncepcja znalazła się także w Białej Księdze, oficjalnym dokumencie Komisji Europejskiej, poświęconym przyszłości Unii Europejskiej. Bezpośrednim rozwinięciem tych koncepcji był raport refleksyjny Komisji Europejskiej na temat pogłębienia UGiW. To kolejny dokument, który bardzo precyzyjnie definiuje obszary silniejszej integracji w najbliższych latach.

Bez względu na to, jak oceniamy ideę jeszcze głębszej integracji, kraje, które pozostaną poza strefą euro, nie będą uczestniczyć w wielu istotnych decyzjach i projektach budowanych wokół unii walutowej. Nie będą też miały prawa do wyrażenia głosu sceptycznego czy wskazania innych priorytetów rozwoju. Dlatego tak ważne jest, by być w centrum decyzyjnym i nie stać się w UE członkiem „drugiej kategorii”.

Należy także zwrócić uwagę, że niezależnie od aspektu prawno-instytucjonalnego, znaczenie strefy euro w strukturach Unii Europejskiej systematycznie rośnie. Po „Brexicie”, w strefie euro mieszka już ¾ obywateli Unii Europejskiej. Jest w niej także wytwarzane 85% PKB Unii. Co więcej, w kolejce do wprowadzenia euro ustawiły się już kolejne kraje: Chorwacja (od 2023 roku), Bułgaria (przewidywanie dołączenie w 2024 roku) oraz Rumunia (planowane dołączenie w 2024 roku). Decyzja o szybkim wejściu Polski do strefy euro wzmocni zatem pozycję negocjacyjną Polski oraz zwiększy nasz wpływ na kierunek i kształt polityk Unii Europejskiej czy strukturę budżetu. Będzie to także jednoznaczny sygnał, że Polska popiera integrację europejską i jakikolwiek „Polexit” jest wykluczony. Jest to tzw. credible commitment, wiarygodne zobowiązanie – pokazuje, że Polska chce się związać z UE na dobre i na złe.

W sferze praktycznej wprowadzenie euro sprawi, że Polska będzie reprezentowana w wielu gremiach decyzyjnych i instytucjach Unii Europejskiej.

Najważniejszym gremium politycznym, do którego zyskamy dostęp, będzie Eurogrupa, nieformalne gremium powołane 1997 roku. Eurogrupa ma przede wszystkim ściśle koordynować politykę gospodarczą państw strefy euro i promować warunki dla szybszego wzrostu gospodarczego. Eurogrupa zbiera się zwykle raz w miesiącu – w przeddzień posiedzenia Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych, jednej z 10 najważniejszych formacji Rady Unii Europejskiej. Eurogrupa przygotowuje również tzw. „szczyty” strefy euro, konferencje, na których spotykają się szefowie rządów i głowy państw krajów strefy euro.

W obszarze polityki pieniężnej, przedstawiciel Polski dołączy do Rady Prezesów Europejskiego Banku Centralnego. Będziemy też mogli zgłosić polską kandydaturę do Zarządu Europejskiego Banku Centralnego. W ramach tego gremium 4 członków jest powoływanych przez rządy państw Eurosystemu, a Polska, jako duża gospodarka, znacznie silniejsza niż inne kraje strefy z naszego regionu, będzie się liczyć w grze o to stanowisko.

 

  1. Council of the EU and the European Council (2022) Infographic – Appointment of the ECB Executive Board. Dostępne: https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/ecb-executive-board-appointment-procedure/ [Data dostępu: 30.10.2022]
  2. European Commission, Directorate-General for Communication (2022) Elections and appointments for EU institutions. Dostępne: https://european-union.europa.eu/institutions-law-budget/leadership/elections-and-appointments_en [Data dostępu: 30.10.2022]
  3. North, D.C., (1993) ‘Institutions and Credible Commitment’, Journal of Institutional and Theoretical Economics (JITE), vol. 149, nr 1, str. 11-23. Dostępne: https://www.jstor.org/stable/40751576 [Data dostępu: 30.10.2022]
  4. Gorzelak, G., Götz, M., Nowak B., Nowak-Far A., red. Orłowski M.W., (2017) Co dalej z euro? Trzy scenariusze dla Polski. Warszawa, Polska Fundacja im. Roberta Schumana 
  5. European Commission, Directorate-General for Economic and Financial Affairs (2022) Romania and the euro. Dostępne: https://economy-finance.ec.europa.eu/euro/eu-countries-and-euro/romania-and-euro_en [Data dostępu: 23.12.2022]