Chorwackie euro. Kuna zostaje, dołącza Tesla
Pomimo wspólnej waluty, członkowie strefy euro mają przestrzeń do wyróżnienia własnej tożsamości. W przeciwieństwie do banknotów, monety euro mają stronę wspólną i stronę narodową, która odnosi się do państwa emitującego. Wspólna strona rewersu monety przedstawia Unię Europejską lub Europę i symbolizuje jedność UE. Monety 1, 2 i 5 centów przedstawiają Europę na kuli ziemskiej w odniesieniu do Afryki i Azji. Dużo ciekawsza jest jednak strona awersu, gdzie monety odwołują się do kultury i tradycji danego kraju.
Również Chorwacja wybrała cztery projekty narodowej strony monet euro. Wszystkie zawierają w tle charakterystyczny motyw chorwackiej szachownicy. Na wszystkich monetach widnieje też 12 gwiazd z flagi Unii Europejskiej. Monety euro ze wszystkich krajów mogą być używane w całej strefie euro.
Rada Chorwackiego Banku Narodowego (HNB) podjęła, na wniosek Komisji ds. Pieniędzy, decyzję w sprawie ostatecznego wyboru projektu strony narodowej Republiki Chorwacji na obiegowych monetach euro i eurocentach. 28 stycznia 2022 r. HNB otrzymał od Rady Unii Europejskiej zawiadomienie zatwierdzające przedłożone propozycje strony narodowej monet euro i eurocentów, a 4 lutego 2022 r. zaprezentowano ostateczne wzory strony narodowej monet euro i eurocentów. Monety są bite przez Mennicę Chorwacką.
Poniżej przeczytasz opis narodowych motywów na chorwackich monetach euro.
2 euro: Mapa Republiki Chorwacji z chorwacką szachownicą w tle
W środkowej części monety znajduje się symboliczna i stylizowana reprezentacja geograficzna Republiki Chorwacji. Charakterystyczny i rozpoznawalny kształt geograficzny Chorwacji odzwierciedla zarówno jej cechy geograficzne, jak i uwarunkowania historyczne. Chorwacja rozciąga się od rozległej Kotliny Panońskiej, przez Góry Dynarskie, po wybrzeża Adriatyku. Ma jedną z najbardziej rozbudowanych linii brzegowych na świecie, z bardzo dużą liczbą wysp. Połowa terytorium Chorwacji znajduje się w regionie Kotliny Panońskiej, jedna trzecia w nadmorskim regionie Adriatyku, a pozostała część w regionie Gór Dynarskich.
Aby osiągnąć harmonię projektu monety, za mapą geograficzną Chorwacji umieszczono chorwacką szachownicę – część godła Republiki Chorwacji. Symetria i regularność szachownicy kontrastują z „naturalnością” granic. Rok emisji umieszczono na środku po prawej stronie. Na dole po lewej, równolegle do linii wybrzeża, znajduje się nazwa państwa emitującego. Napis na brzegu monety to przepiękne słowa pochodzące z Hymnu do Wolności „O lijepa, o draga, o slatka slobodo” („O piękna, o droga, o słodka wolności”), który pochodzi z „Dubravki” – sielanki dramatycznej autorstwa XVII-wiecznego pisarza Ivana Gundulicia. Autorem projektu motywu jest Ivan Šivak.
1 euro: Kuna z chorwacką szachownicą w tle
W środkowej części strony narodowej tej monety umieszczono sylwetkę kuny. Kuna to niewielki ssak z ciemnobrązowym futrem i żółtą łatą na szyi i klatce piersiowej, od którego pochodzi nazwa byłej waluty Chorwacji. W średniowieczu w Slawonii, na wybrzeżu chorwackim i w Dalmacji skóry kun stosowane były do płatności podatków w naturze („kunovina”). Stały się one jednostką rozliczeniową, a następnie funkcjonowały jako pieniądz we współczesnym znaczeniu tego słowa. Motyw kuny pojawiał się też na denarach. Był to pierwszy motyw, jaki znalazł się na chorwackich monetach, i stąd jego znaczenie w historii chorwackiej waluty i chorwackiego skarbu państwa. Obok kuny znajduje się chorwacka szachownica – część godła Republiki Chorwacji. Nazwę państwa emitującego „HRVATSKA” umieszczono po lewej stronie na górze, a rok emisji „2023” po prawej stronie na dole. Autorem projektu motywu jest Stjepan Pranjković.
10, 20 i 50 centów: Nikola Tesla z chorwacką szachownicą w tle
Plany umieszczenia tego znanego wynalazcy wywołały reakcję sąsiedniej Republiki Serbii. Nikola Tesla to serbsko-amerykański inżynier pochodzący z Chorwacji. Praktycznie całe swoje życie spędził Stanach Zjednoczonych Ameryki. Według Serbów, Nikola Tesla był Serbem, który jedynie urodził się na terytorium obecnie leżącym w granicach Chorwacji. Bank centralny Serbii zagroził interwencją na forum Unii Europejskiej, jeżeli Chorwacja będzie realizować swój plan. Przedstawiciel Serbii zarzucił Chorwacji uzurpowanie sobie serbskiego dziedzictwa. Ostatecznie Rada Unii Europejskiej zatwierdziła propozycję Chorwackiego Banku Narodowego.
W środkowej części monety znajduje się podobizna Nikoli Tesli otoczona liniami pola magnetycznego. Linie rozciągają się od portretu do otoku w formie 12 gwiazd, co ma symbolizować związek Nikoli Tesli z państwami członkowskimi UE, w których spędził część życia. Nikola Tesla, chorwacki, europejski i amerykański wynalazca pochodzenia serbskiego, urodził się w Chorwacji w miejscowości Smiljan 10 lipca 1856 r. Uczęszczał do szkoły w Chorwacji w Smiljanie, Gospiciu i Karłowcu, gdzie ukończył szkołę. Jego patenty i prace teoretyczne stworzyły grunt pod globalną elektryfikację, a prace w dziedzinie prądu elektrycznego o wysokiej częstotliwości i bezprzewodowej transmisji fal elektromagnetycznych utorowały drogę rozwojowi technologii radiowej i telekomunikacji. Jeden z jego najsłynniejszych wynalazków, transformator Tesli (cewka Tesli), wynaleziony w 1891 r., został wykorzystany do produkcji energii elektrycznej wysokiego napięcia i prądu przemiennego o wysokiej częstotliwości. Termin „tesla” został przyjęty jako jednostka indukcji magnetycznej. Na lewo od portretu Tesli i linii pola magnetycznego znajduje się chorwacka szachownica – część godła Republiki Chorwacji. Na górze po lewej stronie między liniami pola magnetycznego znajduje się nazwa państwa emitującego, natomiast rok emisji znajduje się na dole po prawej stronie. Autorem projektu motywu „Nikola Tesla z szachownicą w tle” monet 50, 20 i 10 eurocentów jest Ivan Domagoj Račić,
1, 2 i 5 centów: Litery głagolicy z chorwacką szachownicą w tle
W środkowej części monety znajduje się ligatura złożona z liter „HR” – oficjalny dwuliterowy kod kraju od jego nazwy języku ojczystym: „Hrvatska” – zapisanych kanciastą głagolicą, tak jak na jednym z najcenniejszych chorwackich zabytków, Płycie z Baški (Bašćanska ploća). Głagolica jest najstarszym alfabetem słowiańskim i, obok cyrylicy, jednym z dwóch alfabetów słowiańskich. Choć głagolica powstała na bazie alfabetu greckiego, to jest osobnym pismem alfabetycznym, prawdopodobnie opracowanym przez Konstantyna, nazywanego też Filozofem (św. Cyryla), w celu promowania chrześcijaństwa wśród narodów słowiańskich. Chorwaci zaczęli posługiwać się głagolicą w drugiej połowie IX wieku i przed końcem XII wieku byli jedynym narodem, który używał tego pisma i rozwijał je. Głagolica była używana w Chorwacji aż do pierwszej połowy XIX wieku, stając się ważnym elementem chorwackiej tożsamości. Po prawej stronie, poniżej ligatury „HR” znajduje się chorwacka szachownica – część godła Republiki Chorwacji. Po środku na górze znajduje się rok emisji, a po środku na dole – nazwa państwa emitującego. Na zewnętrznym otoku monety umieszczonych jest dwanaście gwiazd flagi europejskiej. Autorem projektu motywu jest Maja Škripelj.
Wymiana waluty
Wymiana kuny na euro nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi kosztami dla obywateli Chorwacji, ponieważ odbywa się po stałym kursie 7,53450 za jedno euro.
W okresie od 1 stycznia do 14 stycznia będzie można płacić zarówno kunami jak i euro. Od 15 stycznia płatności gotówkowe będą przyjmowane wyłącznie w euro. W okresie podwójnego obiegu zarówno kuna, jak i euro będą jednocześnie prawnym środkiem płatniczym w transakcjach gotówkowych. W ciągu pierwszych 14 dni 2023 r. odbiorca płatności będzie zobowiązany do zwrotu pozostałej kwoty w gotówce konsumentowi, który płaci w gotówce w kunach. Wyjątkowo, gdy odbiorca nie jest obiektywnie w stanie zwrócić reszty kwoty w gotówce euro, może zwrócić pozostałą część w kunach lub kunach i euro w gotówce.
Do końca 2023 roku, wymiany kun na euro będzie można dokonać w banku komercyjnym, przedstawicielstwach Chorwackiej Agencji Finansowej (FINA) oraz na poczcie. Za wymianę nie będzie pobierana prowizja.
Od 1 stycznia 2024 roku wymiany kuny na euro w Chorwacji będzie można dokonać wyłącznie w Narodowym Banku Chorwackim (HNB). Banknoty będzie można tam wymieniać bezterminowo, natomiast monety do 31 grudnia 2025 r. Za wymianę nie będzie pobierana prowizja. W kwestii wymiany kun chorwackich na euro na terenie Polski należy kontaktować się z konkretnymi kantorami bądź oddziałami bankowymi.
Źródła:
https://
https://
https://